Το “τουπί”, το τσιριγώτικο τυροβόλι

Το τουπί, από τη λέξη τύπος είναι το χειροποίητο καλούπι, το μικρό πλεκτό καλαθάκι, που χρησιμοποιούσαν άλλοτε για να στραγγίσει το τυρί.

Σήμερα χρησιμοποιούνται ανοξείδωτα, ή πλαστικά. Άλλοτε στα Κύθηρα τα έφτιαχναν από βέργες λυγαριάς και ήταν έργα τέχνης. Η λυγαριά έχει ευλύγιστα κλαδιά με ισόπαχες βέργες, κατάλληλες για τα τουπία.

Από την ευλυγισία της λυγαριάς λέει το τραγούδι «…κοπέλα λυγά σαν λυγαριά..»

Οι λυγαριές αφθονούν στα Βιαράδικα, στα Μητάτα, στον Καραβά στο Μυλοπόταμο και γενικά κοντά σε νερά και σε λαγκάδια. Από εκεί προμηθεύονταν τις βέργες το φθινόπωρο και τις άφηναν να ξεραθούν. Μαζί με τις βέργες λυγαριάς έκοβαν και βούρλα, απαραίτητα στην καλαθοπλεκτική. Τα τουπία ήταν δύο ειδών, τα μεγαλύτερα για τις μυζήθρες και τα χαμηλότερα για το τυρί. Στα παιδικά μου χρόνια, στη δεκαετία του ’50, θυμάμαι την Κυριακή της Ορθοδοξίας, που βγαίναμε στο Λειβάδι για να προϋπαντήσομε και να συνοδεύσομε την Εικόνα στη Χώρα, ήταν ένας καλλιτέχνης «τουπάς» από τους Αρέους, ανάπηρος στα πόδια, αλλά με χρυσά χέρια, που πουλούσε τα τουπάκια του, που αυτή την εποχή γίνονταν ανάρπαστα. Από αυτό ονόμασαν και τους Αρεΐτες «τουπάδες» στα σατιρικά προσωνύμια που έβγαλαν για όλα τα χωριά των Κυθήρων. Και σε μια τσιριγώτικη μαντινάδα γίνεται επίσης σχετική αναφορά:

«Στο Μυλοπόταμο νερά, μύλοι και περιβόλια
Και στους Αρέους βγαίνουνε τα όμορφα τ(υ)ροβόλια»