Μονώροφα, διώροφα, ή τριώροφα, σε δύο ή τρία επίπεδα ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους. Είναι μεγάλα σπίτια με φροντισμένη κατασκευή και διακόσμηση, με πολλούς βοηθητικούς χώρους στα υπόγεια, ή σε προσκτίσματα.
Στην κύρια όψη έχουν βενετσιάνικα πώρινα ανάγλυφα, περιθυρώματα, διακοσμημένα επίκρανα και μπαλκόνια με περίτεχνες σιδεριές. Κάποια από αυτά ήταν θερινές κατοικίες και είχαν όλα τα νοικοκυριά που έπρεπε να έχει μια εξοχική έπαυλη. Είχαν μεγάλες αυλές, μαγειρεία, βοηθητικούς χώρους, αποθήκες για τη συγκέντρωση της παραγωγής των κτημάτων, στάβλους, πατητήρια, στέρνες κ.τ.λ.
Κάποια από αυτά τα απομονωμένα αρχοντικά της εξοχής διέθεταν κάποιο αμυντικό σύστημα για τους πειρατές.
Αρχοντικό της οικογένειας ΚαλούτσηΗ εξοχική έπαυλη της οικογένειας Καλούτση στον Άγιο Ηλία (νυν οικία Λογοθέτη)Ο πύργος των Βενιέρων στο Μανιτοχώρι με την καταχύστρα πάνω από την είσοδο.Ο λανός στο ισόγειο παλαιού αρχοντικού.Το οικογενειακό παρεκκλήσι στο αρχοντικό του Καλλίγερου-Βρανά.Αρχοντικό του Δημάρχου Ποταμίων ΜεγαλοκονόμουΔιώροφο αρχοντικό της οικογενείας Γλυτσού στα Δόκανα με φρουριακό χαρακτήρα. (Νυν οικία Καρύδη)Λεπτομέρεια από το πώρινο πλαίσιο παραθύρουΔιακόσμηση οροφήςΔιακόσμηση στο αρχοντικό του ΣτάηΠαράθυρο αρχοντικούΑρχοντικό της οικογένειας Στάη στα ΦράτσιαΑρχοντικό της οικογένειας Καλλίγερου-Βρανά στη ΛικουβάραΑρχοντικό της οικογένειας ΔαρμάρουΑρχοντικό της οικογένειας ΚασιμάτηΑρχοντικό της οικογένειας Στάη. Εδώ γεννήθηκε ο γνωστός Κυθήριος αρχαιολόγος Βαλέριος Στάης
