Ο Δεκαπεντισμός

Μια αξέχαστη εμπειρία και ποικιλία στα παιδικά μας χρόνια ήταν ο δεκαπεντισμός. Τότε που η ζωή ήταν πιο απλή και τα παιδιά δεν ήταν απαιτητικά και οι ανθρώπινες σχέσεις είχαν περισσότερη ζεστασιά, πολλοί γονείς έπαιρναν τα παιδιά τους και ξεκινούσαν με τα μέσα της εποχής να πάνε στα μοναστήρια των Κυθήρων και να περάσουν το 15Αύγουστο.

Στα παλιά χρόνια δεκαπεντισμός γινόταν σε πολλά μοναστηράκια των Κυθήρων, σε νεότερα περιορίστηκέ μόνο στα Μυρτίδια, στην αγία Ελέσα και στην αγία Μόνη. Οι κουμπάνιες ήταν απλά πράγματα, λίγα ρούχα, σεντόνια, τα απαραίτητα τρόφιμα και οι γυναίκες έπαιρναν μαζί τους το εργόχειρό τους, ρόκα, πλέξιμο, κέντημα κ.τ.λ.

Κάθε παρέα έπιανε ένα κελί χαμηλό δροσερό βόλτο τα παλαιότερα, ή πιο σύγχρονο, με 4-5 κρεβάτια με το τζάκι του, το νεροχύτη του, σε νεότερα χρόνια με τρεχούμενο νερό, με ψυγείο και ηλεκτρική εστία για το μαγείρεμα.

Μέχρι τη δεκαετία του ’60 δεν υπήρχε ηλεκτρισμός στα μοναστήρια μας και το μαγείρεμα γινόταν με ξύλα. Πολλοί ήταν ταμένοι και έκαναν 15 μέρες ξηροφαγία. Το πρόγραμμα, που το ακολουθούσαν όλοι οι δεκαπεντιστάδες ήταν ως εξής: Κάθε πρωί Λειτουργία, τα απογεύματα η Παράκληση και το βράδυ μετά το δείπνο το Μικρό Απόδειπνο.

Στα ενδιάμεσα οι γυναίκες ασχολούνταν με τα γυναικεία έργα, οι άνδρες πηγαινοέρχονταν για τις δουλειές τους και για τον ανεφοδιασμό και τα παιδιά έπαιζαν αμέριμνα στα μεγάλα προαύλια των προσκυνημάτων μας. Τα βράδια ήταν σωστό πανηγύρι. Όλοι αραδιασμένοι στις πεζούλες γύρω γύρω να διηγούνται παλιές ιστορίες με τον ιερέα πρώτο και καλύτερο ανάμεσά τους και τα παιδιά να παίζουν ομαδικά παιχνίδια εκεί κοντά.

Αξέχαστοι τύποι, πανέξυπνοι, αστείοι, παραδοσιακοί, επικοινωνιακοί, χαριτωμένοι, μας έκαναν το 15Αύγουστο την ωραιότερη εξοχή. Θυμάμαι το γέρο Μανωλίκο στην Αγία Ελέσα, 100 χρονών να απαγγέλλει και να τραγουδά τον Ερωτόκριτο. Θυμάμαι τη γιαγιά την Αργινιά, μια λεβεντογυναίκα 90 χρονών νοικοκυρά, πανέξυπνη και ευχάριστη. Θυμάμαι τον παπα Σπύρο το Μάγειρο ένα παραδοσιακό νησιώτη ιερέα, με χιούμορ, θυμάμαι τον καλό μου το Σπυρίδο στα Μυρτίδια που μάγευε τα παιδιά με τις ιστορίες του. Θυμάμαι τον παπά Άνθιμο και τον παπα Ευθύμιο και τον υπέροχο ψάλτη των Μυρτιδίων, τον Κασιμάτη- Καρτσούρη, που οι φωνή τους είναι συνδεδεμένη στο μυαλό μου με τα τζιτζίκια, με τα υπέροχα ηλιοβασιλέματα και με όλες τις μυρωδιές, τους ήχους και τις εικόνες του Αυγούστου σε ένα σκηνικό ονειρικό.

Σήμερα το έθιμο συνεχίζεται, αλλά με λιγότερη συμμετοχή. Άλλοτε μαζεύονταν 200 άτομα και πάρα πολλά παιδιά και ήταν πρόβλημα να εξασφαλίσεις κατάλυμα, σήμερα συμμετέχουν 20- 35 άτομα χωρίς παιδικές φωνές και με πολύ περισσότερες ανέσεις.

Εικόνες από το δεκαπεντισμό στην αγιά Ελέσα το 1980