Την έναρξη του 15Αύγουστου στα Κύθηρα σηματοδοτεί το παγκυθηραϊκό πανηγύρι της αγίας Ελέσας. Το προσκύνημά της είναι στην κορφή ενός βουνού 400 μ. με απόκρημνα κάθετα βράχια, στα δυτικά των Κυθήρων που είναι ένα υπέροχο μπαλκόνι στο Ιόνιο πέλαγος.
Εκεί κατά τον 4ο αι. μαρτύρησε η αγία από την Πελοπόννησο, κυνηγημένη από τον πατέρα της και πάνω από τον τάφο της στήθηκε η αγία τράπεζα του αρχικού ναϊσκου. Αυτός ο μικρός ναός σωζόταν μέχρι το 1867. Το 1871 ανηγέρθη ο σημερινός ναός πάνω στα ερείπια του παλαιού. «ΑΝΗΓΕΡΘΥ Η ΑΝΑΚΕΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΘΙΟΥ ΚΕ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΛΕΣΗΣ ΔΙ ΕΞΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑ ΣΙΝΔΡΟΜΗΣ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ 1871 ΜΑΪΟΥ…» Την ίδια εποχή χτίστηκαν και τα πρώτα ισόγεια κελιά με βόλτα. Ο ναός ήταν συναδελφικός με αδελφούς τους Βενέρηδες από το Πούρκο. Κατά τη δεκαετία του ’50 ξεκίνησε ο εξωραϊσμός και η ανάδειξη του προσκυνήματος με την εκτέλεση των μεγάλων έργων (διαμόρφωση του περιβάλλοντος, ανέγερση Ηγουμενείου και σύγχρονων κελίων, ηλεκτροφωτισμός και η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου που ήταν και το δυσκολότερο έργο, λόγω του δυσπρόσιτου της περιοχής). Το 1951 ανέβηκε το πρώτο αυτοκίνητο.