Καθώς κορυφώνονται οι ετοιμασίες για τη μεγάλη γιορτή, που ο λαός μας τη θεωρεί το Πάσχα του Καλοκαιριού, αναλογίζομαι τα εκατοντάδες προσωνύμια της Παναγίας που της έδωσε ο Ελληνικός λαός.
Στα Κύθηρα υπάρχει μεγάλη ποικιλία ονομάτων, τα οποία άλλοτε έχουν σχέση με την περιοχή που χτίστηκε ο ναός, ή με το ιστορικό εύρεσης της εικόνας, ή με την οικογένεια των κτητόρων, ή με τα χαρακτηριστικά της εικόνας, ή με κάποιο ιστορικό γεγονός.
Εκτός από τα συνηθισμένα πανελληνίως προσωνύμια της Παναγίας, Παντάνασσα, Φανερωμένη, Οδηγήτρια, Ελεούσα, Δέσποινα, στα Κύθηρα έχομε και τα εξής αμιγώς Κυθηραϊκά προσωνύμια:
Μυρτιδιώτισσα, διότι βρέθηκε η εικόνα της μέσα στις μυρτιές.
Αγία Μόνη είναι η Παναγία, η Μόνη των Πάντων Ελπίς.
Ιλαριώτισσα, από το ιλαρό πρόσωπο της εικόνας της.
Καταφυγαδιώτισσα, διότι ο ναός είναι κρυμμένος στη γη, σαν καταφύγιο.
Κακοπετριανή, διότι ο ναός χτίστηκε στην τοποθεσία Κακοπέτρι.
Καστρινή, διότι ο ναός της είναι μέσα στο Κάστρο.
Μανωλίτισσα, από την περιοχή στου Μανώλα.
Τσιγκουριώτισσα, από την Τσιγκούρα (πλατεία)
Κυπεριώτισσα, από το χωριό Κυπέρι (Φριλιγκιάνικα)
Μεσοχωρίτισσα, διότι ο ναός της είναι μέσα στην οχυρωμένη πολιτεία.
Κερά, ή Παλιοπυργιώτισσα, από κάποιον παλιό πύργο.
Κοντελετού, από το «κοντά το έλεος» και άλλες ερμηνείες.
Καρτεριανή, από τον κτήτορα Κασιμάτη-Καρτέρη.
Κοπανάδικη, από τον κτήτορα Κοπανά.
Πρινιάδικη, από τον κτήτορα Πρινέα.
Μπολανιάνικη, από τον κτήτορα Κασιμάτη-Μπολάνη.
Κυρά του Φόρου, διότι ο ναός της ήταν στο φόρο, στην αγορά.
Κακή Μέλισσα, διότι ένα σμήνος μελισσών έπεσε πάνω στους πειρατές που πήγαν να λεηλατήσουν το μοναστηράκι της.
Ορφανή είναι η Παναγία που ήρθε από τη μονή Αγκαράθου της Κρήτης και έχασε την πατρίδα της. Κατ’ άλλη εκδοχή από το επώνυμο Αρφάνης.
[…] από τα παράξενα Θεοτοκωνύμια (προσωνυμίες της Παναγίας σύμφωνα με την ιστορία, τη […]