Εις το σκευοφυλάκιο του ναού της Μυρτιδιώτισσας στο φρούριο της Χώρας Κυθήρων υπήρχαν δύο μπρούτζινα μανουάλια μαυρισμένα από τα χρόνια. Κάποιος ειδικός ανέλαβε τον καθαρισμό τους και όταν ολοκληρώθηκε, αποκαλύφθηκε στη βάση τους μια λίαν ενδιαφέρουσα επιγραφή εντός περίτεχνου πλαισίου.
ΝΕΟΦΥΤΟΣΚΑΣΙΜΑΤΙΣ
ΕΛΕΩΘΕΟΥ
ΕΠΙΣΚΟΠΟΣΑΡΚΑΔΙΑΣ
Β. ΚΡΗΤΗΣ
Στη δεύτερη πλευρά της τριγωνικής βάσης η χρονολογία ΑΨΝΓ (1753). Είναι ολοφάνερο ότι τα μανουάλια αυτά είναι αφιέρωμα κάποιου Νεοφύτου Κασιμάτη από τα Κύθηρα, ο οποίος διετέλεσε επίσκοπος Αρκαδίας της Κρήτης. Επικοινώνησα αμέσως με τον Πρωτοσύγγελο της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας Αρχιμανδρίτη π. Χρυσόστομο Παπαδάκη, ο οποίος με μεγάλη προθυμία ερεύνησε τους επισκοπικούς καταλόγους της Κρήτης, εις τους οποίους πουθενά δεν αναφέρεται ο Κυθήριος Νεόφυτος Κασιμάτης. Τόσον ο επισκοπικός κατάλογος του αείμνηστου καθηγητή μας Νικολάου Τωμαδάκη (επετηρίς Εταιρείας Κρητικών Σπουδών τ. Γ΄ Αθήναι 1940) όσον και οι επισκοπικοί κατάλογοι του Σάρδεων Γερμανού (Εκκλησιαστικός Φάρος 1935 τ. 34 σελ. 306), καθώς και οι συμπληρωματικοί επισκοπικοί κατάλογοι του καθηγητή Θεοχάρη Δετοράκη δεν συμπεριλαμβάνουν τον Κασιμάτη. Εις τους καταλόγους αυτούς φαίνεται ένα κενό κατά το χρονικό διάστημα 1735-1757.
Όπως δείχνουν τα πράγματα η παραπάνω μαρτυρίατου αφιερώματος είναι πάρα πολύ σημαντική και αποκαλύπτει ένα άγνωστο μέχρι σήμερα πρόσωπο, το οποίο έρχεται να συμπληρώσει το κενό των επισκοπικών καταλόγων. Πρόσφατα ανακάλυψα στο Νοταριακό Αρχείο Κυθήρων (Νοτάριος Ιούλιος Μόρμορης Βιβλίο 4)μία επιστολή του Νεοφύτου, την οποία στέλνει από την Κρήτη σε κάποιο Νικολό Κοντολέο στα Κύθηρα, ο οποίος διαχειρίζεται τις υποθέσεις του Νεοφύτου μαζί με τον εξουσιοδοτημένο επίτροπό του στο νησί. Ο Νεόφυτος εκφράζει τα παράπονά του, διότι δεν εκτελούν τις παραγγελίες του και δεν σέβονται τον αδελφό του, Μιχελιό Κασιμάτη, ο οποίος ζει στα Κύθηρα και ως εκ τούτου, καταργεί τον επίτροπο και αναθέτει στον αδελφό του την επιτροπική.
Νεώφιτος ἐλέω Θεοῦ ἐπήσκοπος Ἀρκαδήας
δεύτερος θρόνος ἀπό τους ἔντεκα θρόνους
τῆς Κρίτης
Κιρ Νικολώ Κοντολέο εὐχετικόςκαι περιχαρής σας προσαγορέβο με ὅλους τούς ἠκιακούς σου, δεόμενος Κύριον τον Θεό να σᾶς διαφιλάτι ὕγιους εὐτυχιους και να ἕχετε τιν εὐχίν μου.
Ὁ ἀφέντης , ὁ Μιχελιός, ὁ ἀδελφός μου, ἦλθε ἠς τα ὅδε, προσκλεόμενος διά λόγου σας, ὅτι ὄπως δεν ἔχει κανένα ψίφος ἀπό λόγου σας καί δε ψιφάτε τα γράμματα τα πρότα, ὀπού ἔστιλα, πρι να γένο ἀρχιερέας, μώνο τα καταπατίτε ἐσύ και ο ἐπίτροπός μου. Το λιπόν ἀπό την σίμερον και ἔμπροστε θέλετε τον ἐγνωρίζι διά ἐπίτροπόν μου, ὤσπερ και το ἤδιον μου κορμί να λαμβένι το διάφορον, κατά που το πέρνου ὄλι τοῦ τόπου και να πορί ὀ πρόη ἐπίτροπός μου να ρετέρι κόντο ἀπάνου εἰς τα διάφορα τον τριόν χρονό. Και τον ἔχο ἔκξο της επιτροπικής και μη γνορίζετε ἄλον ἐπίτροπο παρά τον ἀδελφό μου και να τοῦ δίδετε το διάφορο 600 και ἀνελιπί και τα κανίσκια 600 και ἀνελιπί χορις καμίαἐναντιότητα ὄσπερ και το ἤδιο πρόσοπο ἠδέ και τινάς θέλι βρεθί ἐνάντιος, θέλο το βάλι στα χέρια της δικαιοσίνης, ὀς καθός διαλαμβάνου τα γράματα τα νοδαρικά στο λίμπρο του ποτέ σιορ Πάβλου Δαρμάρο, νοδάρου τοῦ τότε καιροῦ. [δυς. λέξη]ἤνα και τοῦ θεοῦ χάρις και το ἄπιρον ἔλεος και ι εὐχή τῆς ἠμῶν ταπινότιτος ἦ μετά πάντων ἠμῶν.
Αψλδ Ἠουλίου κ
Νεόφυτος ἐπίσκοπος Ἀρκαδίας
Ἱερομόναχος Σανιάνος μαρτυρῶ πως εἶναι γράμματα τοῦ Νεόφυτου Κασιμάτη ποτέ παπα Ἀλέσανδρου.
Από την επιστολή αυτή συμπεραίνομε ότι ο Νεόφυτος απουσίαζε από το νησί προτού γίνει αρχιερέας και ότι το 1734 ήταν ήδη επίσκοπος Αρκαδίας. Επίσης πληροφορούμεθα ότι ο πατέρας του ήταν ιερέας με το όνομα Αλέξανδρος Κασιμάτης. Στις απογραφές του πληθυσμού τωνΚυθήρων του 18ου αι. εντοπίζομε το Νεόφυτο το 1724 στην ενορία των Αγίων Πάντων στη Χώρα ως reverendo oficiator ετών 35. Άρα γεννήθηκε περί το 1689. Σε όλες τις άλλες απογραφές απουσιάζει. Ο πατέρας του, παπα Αλέξανδρος Κασιμάτης του Μιχαήλ εντοπίζεται το 1721 και το 1724 ως εφημέριος στον άγιο Σπυρίδωνα στις Καλοκαιρινές. Τα αδέλφια του Μιχάλης και Φίλιππος είναι απογραμμένα στην ενορία της Παναγίας στις Καρβουνάδες. Ο Μιχάλης έχει 3 αγόρια τον Αλέξανδρο, το Φίλιππο και το Δημήτριο, τα οποία φαίνεται ότι φροντίζει ιδιαιτέρως ο θείος τους ο Νεόφυτος. Εις το Νοτάριο Φατσέα Κωνσταντίνο, βιβλίο 1 ο Νεόφυτος εμφανίζεται σε πλείστα συμβόλαια κατά το 1755-56, άλλοτε ως δανειστής, άλλοτε ως αγοραστής και άλλοτε σαν κουμέσος. Το 1756 αναλαμβάνει επίτροπος τωνανωτέρω ανιψιών του παπα Φιλίππου και Δημητράκη του Μιχαήλ. Σε όλα αυτά τα δικαιοπρακτικά τον αναφέρουν ως «τον πανιερότατον και εκλαμπρότατον κυρ Νεόφητον Κασιμάτη, ἀξιάγαστον Ἀρχιερέα τῆς περηφήμου Κρήτης»
Έτσι από μια λακωνική αφιερωματική επιγραφή ήρθε να προστεθεί ένας ακόμα Κυθήριος επίσκοπος ανάμεσα σ’αυτούς που υπηρέτησαν σε ξένες επισκοπές.
εδημοσιεύθη στην εφημεριδα ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ