Η απόδειξη της αρχαιότητας της Επισκοπής των Κυθήρων

Αναμφισβήτητα η Μονεμβασιά είναι μια από τις πιο ευνοημένες και αγαπημένες πόλεις των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Πέραν του φυσικού κάλλους, η εξαιρετική στρατηγική θέση της και η τελειοποίηση της άμυνάς της, την κατέστησε σπουδαιότατη στρατιωτική βάση του Βυζαντίου. Οι Βυζ. Αυτοκράτορες εξ αρχής απέδωσαν στη Μονεμβασιά την προσήκουσα σημασία και την κατέστησαν διοικητική έδρα των αυτοκρατορικών κτήσεων στην Πελοπόννησο και ορμητήριο του Βυζ. Στόλου εναντίον των Αράβων. Η πόλη είχε μεγάλη ανάπτυξη στο εμπόριο και στη ναυτιλία και μεταξύ των άλλων έγινε πασίγνωστη για τις εξαγωγές του φημισμένου κρασιού Μαλβάζια, ενός τοπικού προϊόντος πολυτελείας, που προοριζόταν για ηγεμονικά τραπέζια. Οι αυτοκράτορες που συχνά επισκέπτονταν τη Μονεμβασιά και διέμεναν κατά καιρούς, εξ αρχής της απέδωσαν την προσήκουσα σημασία και την κατέστησαν διοικητική έδρα των αυτοκρατορικών κτήσεων στην Πελοπόννησο. Συγχρόνως της παρεχώρησαν εξαιρετικά εκκλησιαστικά και οικονομικά προνόμια, ώστε η πόλη να αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό, που ο 13ος 14ος αι. να χαρακτηρίζεται ο χρυσούς αιώνας της πόλης.

Σ’ αυτή την περιώνυμη πόλη, η οποία ανυψώθηκε σε Μητρόπολη το 13ο αι. παραχωρήθηκαν αυτοκρατορικά χρυσόβουλα και αργυρόβουλα και σιγίλια πατριαρχικά. Σε ένα χρυσόβουλο του 1301, ο Αυτοκράτορας  Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος, επιδαψιλεύει στην αγαπημένη πόλη τους ωραιότερους χαρακτηρισμούς, «περιώνυμον άστυ Μονεμβασίας, παμμήκους ευφημίας, κάλλιστον, επιφανές, περίδοξον, τα πρώτα φερόμενον, ευεμπορώτατον, ικανόπλοον και θαλαττουργόν με πλήθος οικητόρων» το οποίον χαρακτηρίζει « πολυολβία, πολιτείας ευγένεια, αγοράς δαψίλεια, τεχνών ασκήσεις, ρωμαλεότης και φρόνημα δραστικόν και έμπρακτον, εύνοια ενεργός προς την βασιλείαν»

Στη συνέχεια ο Παλαιολόγος αποφασίζει να παραχωρηθούν και να προστεθούν στη Μητρόπολη Μονεμβασίας   «αἱ ἐπισκοπαί τῆς Κυθουρίας, ἠ τοῦ Ἕλους, ἡ τῆς Μαϊνης, και ἠ τοῦ Ρέοντος………τῆς Κορώνης, τῆς Μεθώνης και  τοῦ Ζεμενοῦ τῆ ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Μονεμβασίας……….»

 Έτσι μέσα από αυτό το χρυσόβουλο πληροφορούμεθα ότι το 1301 υφίστατο Επισκοπή της Κυθηρίας. Το χρυσόβουλο αυτό ήρθε στα Κύθηρα με την κατάκτηση της Μονεμβασίας και ήταν το σπουδαιότερο κειμήλιο της Επισκοπής των Κυθήρων.

Σήμερα βρίσκεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών και στα Κύθηρα υπάρχει ωραίο αντίγραφο του πρωτοτύπου, το οποίο εκτίθεται στο προσκύνημα των Μυρτιδίων.