Τα λιομαζώματα στα Κύθηρα άλλοτε και τώρα

Κατά την περίοδο της ελαιοσυγκομιδής αναλογιζόμαστε το μόχθο και την ταλαιπωρία των προγόνων μας για να μαζέψουν τις ελιές. Αρχικά με τα χέρια, με ματωμένα δάχτυλα στις κλειδώσεις, σκαρφαλωμένοι πάνω στον κορμό της ελιάς, ή σε δίποδες και τρίποδες σκάλες με τον καρπό να πέφτει σε κάτι ασήκωτα υφαντά ελαιόπανα για να μαζέψουν ένα τσουβαλάκι ελιές σε μια μέρα, ή στην καλύτερη περίπτωση μια οικογένεια να μαζέψει 3 μουζούρια σε μια μέρα, δηλ. 75 οκάδες και να τα φορτώσουν στο γάϊδαρο. Άλλοτε τις ελιές που μάζευαν κάθε μέρα τις κουβαλούσαν στο σπίτι και τις φύλαγαν σε μια αποθήκη. Όταν μαζεύονταν 20-30 μουζούρια, ερχόταν το φορτηγό του εργοστασίου και τα έπαιρνε. Εννοείται ότι από τις αποθήκες μέχρι το φορτηγό οι εργάτες του εργοστασίου μετέφεραν τα τσουβάλια στην πλάτη.

Πολλές φορές τα εργοστάσια διέθεταν στους ελαιοπαραγωγούς ένα παχνί στις αποθήκες του εργοστασίου και καθημερινά πήγαιναν εκεί κατευθείαν με τα γαϊδουράκια τον καρπό μέχρι να μαζευτεί μια ποσότητα και να βγάλουν το λάδι. Εννοείται ότι με αυτό το σύστημα οι ελιές έμεναν πολλές ημέρες και «άναβαν» και η ποιότητα του λαδιού δεν ήταν καλή.

Γύρω στα 1960 κυκλοφορούσαν κάτι χτενάκια με χοντρές πρόκες σαν τα χειρόχτενα, που δεν ήταν πολύ πρακτικά. Κατόπιν κυκλοφόρησαν τα πλαστικά χτενάκια. Επαναστατική εφεύρεση! Ήταν ελαφρότερα, δεν τραυμάτιζαν το δέντρο και τα χέρια των λιομαζωχτάδων και είχαν απόδοση. Με τα χτενάκια η δουλειά αυγάτιζε, έγινε γλέντι και τα δάχτυλα ανάσαναν. Ώσπου στη δεκαετία του ’70 βγήκαν τα ελαιοραβδιστικά. Αυτή κι αν ήταν επανάσταση! Τώρα αχρηστευτήκανε οι σκάλες, παραμερίστηκαν τα χτενάκια και ο καρπός έπεφτε ολοταχώς και γέμιζε τα σύγχρονα ελαφρά λιοσέντονα.

Γύρω στα 1980 κυκλοφόρησε ένα άλλο ειδικό μηχάνημα που διευκόλυνε ακόμη περισσότερο τη διαδικασία. Ήταν το ελαιοραβδιστικό για τα κομμένα κλαδιά. Αυτό το μηχάνημα βοήθησε πάρα πολύ και αγαπήθηκε από τους Κυθηρίους, διότι διευκόλυνε και αυγάτιζε τη δουλειά. Τώρα πια δεν νοείται ελαιοκαλλιεργητής  χωρίς αυτό το μηχάνημα, στο οποίο εμείς οι Κυθήριοι, κατά τη συνήθειά μας, δώσαμε την ονομασία «Χαλουλάκος» που ήταν το όνομα του αντιπροσώπου στο Γύθειο, ο οποίος προμήθευσε τα Κύθηρα με πολλά τέτοια στις αρχές που κυκλοφόρησαν.

Τώρα πια η διαδικασία γίνεται ως εξής. Στο συνεργείο προπορεύεται κάποιος και κλαδεύει και αραιώνει τα δέντρα και έτσι διευκολύνεται το ελαιοραβδιστικό που ακολουθεί. Κάποιος άλλος βάζει τα κομμένα κλαδιά στο Χαλουλάκο και αστραπιαία ξαλαφρώνουν από τον ελαιόκαρπο. Έτσι τώρα πια σε χρόνο ρεκόρ γεμίζουν τα σεντόνια και τα τσουβάλια, τα οποία αυθημερόν καταλήγουν στο ελαιοτριβείο, όπου με υπερσύγχρονα μέσα η διαδικασία έχει απλουστευθεί και η ποιότητα του λαδιού έχει κατά πολύ βελτιωθεί.