Οι αμανατατζήδες στα Κύθηρα

Η γενιά η δικιά μου μεγάλωσε με τα αμανάτια και τους αμανατατζήδες, που υπήρχαν από την εποχή των Αυστριακών καραβιών του Lloyd Triestino που μας συνέδεαν με την Τεργέστη, τα νησιά του Ιονίου και τη Σμύρνη, μέχρι τα φοιτητικά μας χρόνια στη δεκαετία του ’60, κατά την εποχή των βραδυκίνητων καραβιών της άγονης γραμμής, με τα οποία μεταφέραμε τα όνειρά μας και τα αμανάτια μας.

Το αμανάτι ήταν ένα πράγμα τόσο συνδεδεμένο με την Τσιριγώτικη ζωή και νοοτροπία, ώστε, όταν σε έβλεπαν στον Πειραιά να κουβαλάς πολλά μπαγάζια, σε ρωτούσαν «από το Τσιρίγο είσαι κοπέλα μου;» Το αμανάτι ήταν το δέμα που στέλναμε, ή λαβαίναμε από τους δικούς μας ανθρώπους και μπορεί να ήταν καλάθι, κιβώτιο, σακί, γκαζοτενεκές, νταμιτζάνα, τα οποία περιείχαν καλούδια Τσιριγώτικα, γλυκά, μεζελίκια, φρούτα, λάδι, κρασί, μέλι κ.α.

Αχ εκείνα τα αμανάτια της μάνας μου με τα Τσιριγώτικα κουλουροπαξίμαδα, το μέλι και τα άλλα φαγώσιμα που μας γλύκαιναν τη φοιτητική ζωή! Εγώ έτσι έμαθα την Αθήνα. Με ειδοποιούσαν να παραλάβω το αμανάτι μου από τα πιο απίθανα σημεία της Αθήνας, διότι σημειωτέον ότι τα αμανάτια μετέφεραν όχι μόνο οι κατ’ επάγγελμα αμανατατζήδες, αλλά και οι γείτονες, χωριανοί, συγγενείς και φίλοι, τους οποίους αγγαρεύανε σε σημείο που πολλές φορές, όσοι επρόκειτο να ταξιδέψουν, ετοιμάζονταν με άκρα μυστικότητα.

Ο αμανατατζής ήταν ένας γραφικός τύπος που ταξίδευε 3η θέση και μάζευε τα αμανάτια του σε μια γωνιά του καραβιού μέχρι τον Πειραιά. Για να τα φορτώσει στο καράβι από το μπαρκαρίζο, περνούσε απίστευτη ταλαιπωρία, κουβαλώντας τα με τη βάρκα πολλά δρομολόγια και με καθυστέρηση του βαποριού.

Στον Πειραιά τα πήγαινε σε καμμιά αποθήκη, σε κανένα Τσιριγώτικο καφενείο, από όπου ως επί το πλείστον πήγαιναν οι παραλήπτες και τα παίρνανε. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Αμανάτια υπάρχουν ακόμη, αλλά οι αμανατατζήδες μας τελειώσανε κατά τη δεκαετία του ’70. Σήμερα τα αμανάτια ταξιδεύουν με μεταφορικές, ή κούριερ, ή ταξιδεύουν ασυνόδευτα και τα παραλαμβάνεις από το λοστρόμο στην είσοδο του καραβιού.

Ο Κυθήριος ποιητής Πάνος Φύλλης σε ένα χαριτωμένο ποίημά του περιγράφει την κατάσταση με τα αμανάτια στα Κύθηρα πριν από 80 χρόνια, παίρνοντας αφορμή από τον «Ύμνο στα Κύθηρα» που έγραψε ο Κυθήριος λόγιος Σοφοκλής Καλούτσης, ο οποίος στους στίχους του αναφέρει την Αφροδίτη, που καλεί « τα νέα ζευγάρια για φιλί, για ένα στα Κύθηρα ταξίδι»

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Μάθανε δα οι χωριανοί πως θε να φύγω την Τετράδη
και νάσου σπίτι η Φωτεινή μ’ ένα ροϊ γιομάτο λάδι.

«Πάρ’ του Γληγόρη τούτο δα» μου λέει, «λεβέντη μου, να ζήσεις,
δεσ’ το στην κόφα επαδά κι έχε το νου σου, μην το χύσεις!»

Και φέρνει ο γέρο κυρ Μηνάς φασκομηλέα ένα τσουβάλι
και λέει «κειδά που θα περνάς, δόσ’ το του γιου μου του Μιχάλη»

Και μάνι μάνι κουνιστή η μαυλιδόνα η Στρατούλα
«για τη λαλά τη σεβαστή λίγα μποζόνια και μια γούλα»

Έφτυσα αίμα ώσπου να βγω στον Πειραιά με τ’ αμανάτια
Κι ώσπου τα σπίτια τους να βρω, έρεψα, γίνηκα κομμάτια!

Κι ύστερα λέει ο Σοφοκλής για «ένα στα Κύθηρα ταξίδι»
Αμ’ δε γελιέται ο Παναγής αφού προχτές μου βγήκε ξίδι!